Cổ Học Tinh Hoa: Trai Cò đấu nhau, Ngư ông đắc lợi

Nước Triệu toan đánh nước Yên. Tô Tần, vì nước Yên, sang nói với vua nước Triệu là Huệ Vương rằng:

“Vừa rồi tôi đi qua bên bờ sông Dịch Thủy, tôi trông thấy con trai đang há miệng phơi mình trên bãi, có con cò đâu đến, mổ ngay vào thịt trai. Trai liền ngậm miệng, cắp chặt lấy mỏ cò.

- Cò nói: “Hôm nay không mưa, ngày mai không mưa, thế nào trai cũng phải chết”.

- Trai nói: “Hôm nay không rút được mỏ, ngày mai không rút được mỏ, thế nào cò cũng phải chết”.

Cổ Học Tinh Hoa: Trai Cò đấu nhau, Ngư ông đắc lợi

Hai bên găng nhau, chẳng ai chịu ai. Bỗng đâu có người đánh cá đi qua, trông thấy thộp được cả trai lẫn cò… Nay mà nước Triệu đem quân sang đánh nước Yên, nước Yên tất phải chống lại. Hai bên đánh nhau lâu, hại người tốn của, chắc là suy yếu cả. Tôi e nước Tần thừa cơ ấy, đem quân chụp cả hai nước như người đánh cá chụp cả trai lẫn cò, thì lúc bấy giờ hối cũng không kịp. Dám xin vua thử nghĩ kỹ lại xem”.

Huệ Vương cho là nói phải, bèn đình việc đánh Yên.

Lời Bàn:

Trai, cò vì găng nhau mà cả hai con cùng bị người đánh cá bắt. Bài "Trai Cò đấu nhau, Ngư ông đắc lợi” này có ý khuyên người ta không nên tranh giành đấu đá lẫn nhau. Hai nước tranh nhau, thì hại người, tốn của tai hại đã đành. Hai người tranh nhau thì tất sinh kiện cáo. Mà “vô phúc đáo tụng đình”, được mất chưa biết thế nào, đã đưa nhau ra kiện tụng thì biết bao nhiêu phường tham nhũng ở giữa thời cơ dòm ngó để cầu lợi, rất thiệt hại cho cả đôi bên. Vậy cho nên ta chẳng nên găng nhau, chống nhau làm gì. Vụ nhỏ thì hao tốn tiền của, lớn thì hại nhà, lớn nữa thì hại nước. Ta phải lấy câu “Dĩ hòa vi quý” mà cư xử nhún nhường nhau là hơn.